Το Ελληνικό σύνδρομο

Δημοσιεύτηκε στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ του Βόλου στις 28/12/2008

http://www.taxydromos.com/ArticleDetail.aspx?nodeSerial=001001&nodeId=2&articleId=14343

“Τι συμβαίνει στην πατρίδα σου;» με ρώτησε η γαλλίδα φίλη μου Μονίκ την περίοδο της μεγάλης έντασης των επεισοδίων στην Αθήνα. «Μήπως ζείτε τον Μάη του ’68 σαράντα χρόνια μετά;».

«Κάτι τέτοιο πάντως!» της απάντησα. Και βαλθήκαμε, τότε, να αναλύσουμε ομοιότητες και διαφορές. Διότι το χρονικό των «αστικών εξεγέρσεων» είναι μεν πλούσιο, αλλά εξεγέρσεις και επεισόδια στο κέντρο των πόλεων γίνονται μάλλον εξαιρετικά. Και για την Ευρώπη αυτή τη λογική των εκτεταμένων επεισοδίων στο κέντρο του αστικού ιστού παραπέμπει στον Μάη του 68 για τον τότε δυτικό κόσμο και στην Άνοιξη της Πράγας (πάλι το 68) για τον παλιό ανατολικό. Δεν είναι τυχαίο παρόλα ταύτα ότι στις περιπτώσεις αυτές όπως και στην Αθήνα, στο κέντρο της πόλης βρίσκονται τα ιστορικά πανεπιστήμια που παρουσιάζουν όπως είναι φυσικό υψηλή συγκέντρωση αμφισβήτησης, διεκδίκησης, αναζήτησης, νεανικού πνεύματος και μαχητικής διάθεσης.

Αδικούμε βεβαίως τη νεολαία, αν πιστεύουμε ότι μόνο κάθε σαράντα χρόνια επαναστατεί σε επιλεγμένες περιοχές του κόσμου. Να θυμίσω φοιτητικές εξεγέρσεις: Βόρειο Οντάριο 1970 (επεισόδια στα οποία βασίζεται το φιλμ «Φράουλες και αίμα» και με αφορμή τα οποία οι Crosby, Stills, Nash and Young έγραψαν το Helpless) Νότια Κορέα 1997, Κίνα 2006, Παρίσι 2006.

Βεβαίως, θυμηθείτε και τα επεισόδια στην δυτική ακτή των ΗΠΑ το 1992 όταν αθωώθηκαν οι αστυνομικοί που ενέχοντο για την κακοποίηση έγχρωμων πολιτών. Τότε το «μεταδοτικό» φαινόμενο είχε επεκταθεί σε όλες τις δυτικές πολιτείες αρχής γενομένης από το Λος Αντζελες και κυρίως στο κέντρο των πόλεων (το οποίο πολεοδομικά βεβαίως είναι τελείως διαφορετικό από την Αθήνα καθώς συνήθως είναι νεκρό από κίνηση το βράδυ και δεν έχει οικιστικές χρήσεις). Εκεί όμως επρόκειτο για «φυλετικά» ή «μειονοτικά» επεισόδια όπως είχαμε στο Μπρίξτον του Λονδίνου σε επαναλαμβανόμενες δόσεις ή στα προάστια του Παρισιού (ή ακόμη και στη Νέα Μανωλάδα Ηλείας φέτος!) ή και στο Μάλμο της Σουηδίας μερικές μέρες πριν.

Η ακόμη και τα πρόσφατα επεισόδια σε αμερικανικές πόλεις κυρίως ως αντίδραση στις βίαιες αστυνομικές μεθόδους. Η αστυνομία βέβαια στις περιπτώσεις αυτές δεν δίστασε να αναγνωρίσει τη δυσαρέσκεια των πολιτών απέναντι στους πολιτικούς: «η αστυνομία είναι ορατή πλευρά της εξουσίας, δεν μπορείς να πετάξεις κάτι στον Μπους, αλλά μπορείς να πετάξεις κάτι στους αστυνομικούς και να νοιώσεις ευχάριστα». (Λίγο αργότερα βεβαίως ο Ιρακινός δημοσιογράφος ένιωσε καλύτερα πετώντας τα παπούτσια του στον ίδιο τον Μπους).

Στην ελληνική περίπτωση όμως ναι μεν ανεγνώσθη η λογική της εξέγερσης εξ αφορμής μιας ειδεχθούς πράξης πλην όμως στον παγκόσμιο τύπο πήρε έκταση η προοπτική «μολυσματικής μετάδοσης» σε ένα υπόβαθρο γενικευμένης δυσαρέσκειας των πολιτών.

Διότι όπως και να το κάνουμε «έχουνε γνώση οι φύλακες» και καταλαβαίνουν οι πολιτικοί ότι η αδυναμία τους να δώσουν λύση στα προβλήματα αφήνει χώρο για ακτιβιστές και ότι ο ακτιβισμός αντλεί δύναμη από τα αδιέξοδα του κόσμου.

Αρχής λοιπόν γενομένης από τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζύ, πολιτικοί και τύπος επιδόθηκαν στην ανάλυση των επεισοδίων της Αθήνας – και μη νομίσετε ότι οι ξένοι δημοσιογράφοι δεν μπορούν να διαχωρίσουν μεταξύ του διαδηλωτή φοιτητή και του κουκουλοφόρου, έχουν αντίστοιχα τους δικούς τους casseurs- σπαστες, για να αντλούν αναλογίες. Και την «ψυλλιάστηκαν». Με εντολή του Γάλλου προέδρου «ανεβλήθη» η αναμόρφωση της παιδείας και απεσύρθη το επίμαχο νομοσχέδιο, καθώς οι φοιτητικές και μαθητικές διαδηλώσεις εκδήλωναν ανοικτά την πρόθεσή τους να εμπνευστούν από τα επεισόδια της Αθήνας. “Τα πράγματα υπερθερμαίνονται παντού στην Ευρώπη, στην Ελλάδα αλλά και στην Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία. Το σύνθημα της γενιάς των 700 ευρώ μπορεί εύκολα να πιάσει και εδώ» φέρεται να είπε στους υπουργούς ο Γάλλος Πρόεδρος, ο οποίος κατά το «αλυσοδεμένο παπί» είπε επίσης ότι πρέπει να φέρεται να είπε επίσης ότι «δεν μπορούμε να έχουμε ένα νέο Μαη του 68 για Χριστούγεννα». Και ο Γάλλος σοσιαλιστής, πρώην πρωθυπουργός, Λωράν Φαμπιούς, προέκυψε νονός της νέας κατάστασης όταν μίλησε για το «ελληνικό σύνδρομο» που απειλεί όλες τις χώρες τις Ευρώπης – πράγμα για το οποίο βεβαίως πολύ τον κάκισε η Γαλλική δεξιά. Δεν χρειάστηκαν ούτε συνεντεύξεις του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ούτε περισπούδαστες δηλώσεις για να γίνει κατανοητό ότι οι φοιτητικές διαδηλώσεις στο Παρίσι, στη Ρεν, Λίλη, Λυών αλλά και στην Φινλανδία, Κροατία, Ισπανία και Ρώμη και οι καταλήψεις σιδηροδρομικών γραμμών στην Ισπανία έχουν κοινό υπόβαθρο. Οι εφημερίδες, τα κανάλια και κυρίως το Ιντερνετ διαγιγνώσκουν πλέον «ελληνικό σύνδρομο» παντού. Αρκεί να κάνετε μια αναζήτηση στο WEB για «greek syndrome” ή “syndrome grec” και θα πεισθείτε ότι οι Ελληνες δεν είναι γνωστοί πλέον για την συμβολή τους στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αλλά και για την απειλή διάδοσης του πνεύματος απειθαρχίας για να διαδηλωθεί η αντίδραση στον οικονομικό εκτροχιασμό.

Είναι αυτό αρνητικό ή δυσφημιστικό, όπως ισχυρίζεται ο πρωθυπουργός; Όχι απαραίτητα, λέω εγώ. Θα μας ευγνωμονούν αργότερα γενιές και λαοί, αν αποτελέσαμε φράγμα στις διαθέσεις όποιων να εκμεταλλευθούν την κρίση για να συντηρητικοποιήσουν έτι πλέον την κοινωνία και έστω και αν το «ελληνικό σύνδρομο» καθιερωθεί ως μύθος και ως παράδειγμα προς αποφυγή, κάποιες αυθεντίες συγκλονίστηκαν και έμαθαν το μάθημά τους: ότι σε ένα υπόστρωμα αβεβαιότητας για το μέλλον, φόβου της ένδειας, αμφισβήτησης των πολιτικών χειρισμών, φυτρώνει εύκολα το σπέρμα της ανατροπής και χάνεται εύκολα ο έλεγχος!